ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ DAVALARI
Ortaklığın giderilmesi davaları, bir mal üzerinde ortak mülkiyet hakkı olan kişilerin bu ortak mülkiyetlerindeki paylarını diğer ortaklardan ayırarak bireysel mülkiyetlerine çevirmek için açtıkları davalardır. Ortaklığın giderilmesi davası genellikle ortakların birlikte malik oldukları taşınmazlardaki ortaklığın giderilmesi amacıyla açılmaktadır.
Bu davalar halk arasında daha çok miras bırakanları hayatını kaybettikten sonra miras bırakanlarına ait intikal eden malvarlığında ortak mülkiyetleri bulunan mirasçıların, bir nevi mirası paylaşmak için (aslında terekedeki malların paylaşımının sağlanabilmesi adına) açmış oldukları davalardır.
Bir mal üzerindeki ortak mülkiyet, paylı bir mülkiyet olabileceği gibi elbirliği mülkiyeti de olabilmektedir.
PAYLI MÜLKİYET
Paylı mülkiyette bir mal üzerinde ortakların kendilerine ait payları bulunmaktadır ve bu paylar yani hisselerbelirlenebilir durumdadır. Paylı mülkiyete örnek olarak bir arsa üzerindeki birden çok hissedarın sahip olduğu mülkiyet örneği verilebilir.
ELBİRLİĞİ MÜLKİYETİ
Elbirliği mülkiyetinde ise bir mal üzerinde ortakların bölünebilir durumda payları bulunmamakta söz konusu ortak malda hepsinin bir bütün halinde hakimiyetleri bulunmaktadır. Elbirliği mülkiyetine örnek olarak ise muristen intikal eden mallarda mirasçıların miras payları oranında sahip oldukları mülkiyetten bahsedilebilir. Mirasçıların, muristen intikal eden mallarda bir payı vardır ancak bu belirlenebilir durumda değildir.
ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ DAVASINDA ORTAKLIĞI GİDERME YOLLARI
Ortaklığın giderilmesi davası ile ulaşılmak istenilen amaca iki şekilde ulaşılabilir. Bunlardan birincisi ortak mülkiyet konusu malda bölüşme suretiyle ortaklığı gidermek ikincisi ise satış suretiyle ortaklığı gidermektir.
- Bölüşme suretiyle ortaklığı gidermek:Ortak olarak mülkiyette bulunan malın yahut malların bölünebilir olması ve bölünecek kısımların her ortağa aynı türden ve denk olacak şekilde paylaştırılmasıdır. Bölünen mallar üzerinde değer noktasında farklılık bulunması durumunda ortaklar arasında bu durum denkleştirilir.
- Satış suretiyle ortaklığın giderilmesi: Ortak mülkiyetteki malın veya malların bu yolla şahsi mülkiyete çevrilmesi ortaklığa ait bulunan tüm malların satılarak ortaklara payları oranında ödenmesi şeklinde gerçekleşir. Bu yolda satış, tüm ortakların onay vermesi dahilinde sadece ortaklar arasında gerçekleştirilecektir.
Belirtilen ortaklığın giderilmesi yollarında genellikle öncelikle malların bölüştürülerek paylaştırılması istenir bu durumun gerçekleşmesinin mümkün olmaması halinde ise ortaklığa ait malların satılarak ortaklığın giderilmesi istenilmektedir.Bu davada ortaklığa ait mal varlığının bölüşme suretiyle ortaklığın giderilmesi istenirse mahkeme somut olayın özelliklerine göre satış suretiyle ortaklığın giderilmesine karar verebilir ancak satış suretiyle ortaklığın giderilmesi istenilmiş ise bu durumda mahkeme bölüşme suretiyle ortaklığın giderilmesine karar veremez.
MUHDESAT İDDİASI
Muhdesat, taşınmaz üzerinde daimi olarak bulunan yapı ve bitki gibi taşınmazla bütünleşmiş şeylere denir. Muhdesat iddiası ise kişinin kendisine ait olmayan bir arazi üzerinde bulunan yapı ve bitki gibi taşınmaz ile bütünleşmiş şeylerin aidiyetinin kendisinde olduğunun tespitini amaçlayan bir yoldur. Ortaklığın giderilmesi davasında ise muhdesat iddiası ileri sürülebilir. Çünkü ortaklığa ait bir taşınmaz üzerinde bulunan bir yapı veya bitkinin kime ait olduğu noktasında uyuşmazlık çıkması halinde bu uyuşmazlığın giderilmesi gerekmektedir ve bu durum muhdesat aidiyetinin tespiti ile gerçekleşir. Yani açılmış bulunan bir ortaklığın giderilmesi davası mevcut ise bu ortaklığa ait taşınmazlardan biri üzerinde size ait olan bir yapı veya bitkinin bulunması durumunda eğer bu yapı veya bitki üzerinde sizden farklı bir ortak da hak iddiasında bulunuyorsa bu durumda muhdesatın aidiyetinin tespiti davası açmanız gerekmektedir. Ortaklığın giderilmesi davasında bu muhdesat aidiyetinin tespiti davasının sonucu beklenir.
PAYDAŞLARIN ÖNALIM HAKKI
Paylı mülkiyet konusu bir taşınmazda paydaşlardan birinin payını, paydaşlar haricinde bir kişiye satması durumunda diğer paydaşlar bu üçüncü kişiye satılan malda ön alım hakkı bulunduğunu öne sürebilirler. Ön alım hakkının kullanılması durumunda diğer paydaşlar üçüncü kişiyle gerçekleşen satışın koşullarını kabul ederek paylı mülkiyet konusu malda satılan payı alabilirler.
HANGİ DURUMLARDA ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ DAVASINI AÇAMAYIZ?
- Ortaklığa ait malvarlığındapaydaşların kendi aralarında bir paylaşım sözleşmesi gerçekleştirmiş olmaları halinde kanun hükümleri kapsamında haklı bir durumun bulunmaması halinde ortaklığın giderilmesi davası açılamaz. Söz konusu paylaşım sözleşmesi ise en fazla 10 yıl için yapılabilir.
- Hayatın olağan akışı çerçevesinde uygun olmayan bir zaman diliminde ortaklığın giderilmesi istenemez.
- Ortaklığa ait mal daimi bir şekilde bir amaca özgülendiği durumlarda da ortaklığın giderilmesi davası açılamaz.
ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ DAVASI İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER
- Bu dava ortaklardan bir tanesinin dahi ortaklığın giderilmesini istemesi durumunda açılabilmektedir.
- Açılmış bulunan ortaklığın giderilmesi davasından ortakların çoğunluğu tarafından feragat edilse dahi davayı devam ettirmek isteyen tek bir ortağın bulunması davanın sürdürülmesi için yeterlidir.
- Ortaklığın giderilmesi davasına tüm ortakların dahil edilmesi gerekmektedir. Ortaklardan birinin hayatını kaybetmiş olması durumunda ise mirasçıların tümünün davaya dahil edilmesi gerekmektedir.
- Ortaklığın giderilmesi davasının herhangi bir açılma süresi bulunmamaktadır, ortaklık devam ettiği müddetçe açılabilmektedir.
- Ortaklığa ait bir taşınmazın ortaklığının giderilmesinin istenildiği durumlarda taşınmazın tamamı için ortaklığın giderilmesi istenebilmektedir . Taşınmazdaki şu payların yahut taşınmazın bir kısmının ortaklığının giderilmesini istemek mümkün değildir.
- Tapu kaydı bulunmayan taşınmazlar için ortaklığın giderilmesi davası açılamamaktadır.
GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEMENİN BELİRLENMESİ
Ortaklığın giderilmesine ilişkin davalarda görevli mahkeme sulh hukuk mahkemeleridir.
Davanın nerede yani hangi yer mahkemesi açılacağı noktasında çeşitli ihtimaller bulunmaktadır. Şöyle ki;
- Ortaklığın giderilmesi istenilen taşınmaz ise bu taşınmazın bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir.Taşınmaz malların birden fazla olması durumunda herhangi birinin bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir.
- Ortaklığın giderilmesi istenilen mal taşınır ise ve bu mal miras bırakandan intikal etmiş mallardan değilse malı elinde bulunduran ortağın bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir.
- Ortaklığın giderilmesi istenilen taşınır veya taşınmaz mallar miras bırakandan intikal eden mallar ise miras bırakanın son yerleşim yerinin bulunduğu yer mahkemesi davaya bakmak ile yetkilidir.
Kocaeli ili İzmit ilçesinde faaliyet gösteren ofisimizde, alanında uzmanlaşmış iyi hukuk avukatı ile tüm hukuk davaları konularında olduğu gibi ortak mülkiyetin sonlandırılması alanında da danışmanlık ve dava avukatlığı hizmeti verilmektedir.