Kural olarak, bir borçlunun ekonomik olarak bir karşılığı (parasal değeri) bulunan malları,hakları ve alacakları haczedilebilmektedir. Ancak borçluların ve bakmakla yükümlü oldukları kişilerin, yaşamış olduğumuz düzende hayatlarını idame ettirebilmeleri için bu kurala belirli istisnalar getirilmiştir.
1- EKONOMİK FAALİYETİ, SERMAYESİNDEN ZİYADE BEDENÎ ÇALIŞMASINA DAYANAN BORÇLUNUN MESLEĞİNİ SÜRDÜREBİLMESİ İÇİN GEREKLİ OLAN HER TÜRLÜ EŞYA HACZEDİLEMEZ.
Hukukumuzda borçlunun kazancını elde etmesinde gerekli olan sermayesi haricindeki eşyaların haczedilemeyeceği belirtilmiştir. Yani örnekleyecek olursak borçlu bir inşaat ustasının çekici, bir fırıncının küreği gibi eşyaların haczi mümkün değildir.
2- PARA, KIYMETLİ EVRAK, ALTIN, GÜMÜŞ, DEĞERLİ TAŞ, ANTİKA VEYA SÜS EŞYASI GİBİ KIYMETLİ ŞEYLER HARİÇ OLMAK ÜZERE, BORÇLU VE AYNI ÇATI ALTINDA YAŞAYAN AİLE BİREYLERİ İÇİN LÜZUMLU EŞYALAR HACZEDİLEMEZ.
Halk arasında genel olarak borçlu konumunda olan kişilerin en çok korktuğu durumlardan biri yaşamış olduğu ev içerisindeki eşyaların haczedilmesidir. Ancak bilinmelidir ki bir ev içerisinde bulunan ev sakinlerinin hayatlarını idame ettirmesinde gerekli olan buzdolabı, çamaşır makinesi, bulaşık makinesi, laptop, televizyon, koltuk takımı gibi eşyaların haczedilmesi mümkün değildir. Bu durumun istisnası ise bu lüzumlu olarak belirtilebilecek eşyalardan birden fazla bulunması halinde haczi mümkündür.
3- BORÇLU ÇİFTÇİ İSE KENDİSİNİN VE AİLESİNİN GEÇİMİ İÇİN ZARURİ OLAN ARAZİ VE ÇİFT HAYVANLARI VE NAKİL VASITALARI VE DİĞER EKLENTİ VE ZİRAAT ALETLERİ; DEĞİLSE, SANAT VE MESLEKİ İÇİN LÜZUMLU OLAN ALET VE EDEVAT VE KİTAPLARI VE ARABACI, KAYIKÇI, HAMAL GİBİ KÜÇÜK NAKLİYE ERBABININ GEÇİMLERİNİ TEMİN EDEN NAKİL VASITALARI HACZEDİLEMEZ.
Borçlu çiftçinin geçimi için gerekli olan çiftlikte kullandığı hayvanları(at, öküz, eşek gibi), tarlasında tarımı gerçekleştirmesine yarayan alet edevatları (römork, çapa, traktöre takılarak kullanılan makineler gibi) haczedilemez. Çiftçinin kullandığı traktör haczedilebilmesi ise durumun özelliklerine göre değiştiğinden traktör için haczedilebilir yahut haczedilemez demektense durumun özelliklerine göre irdelemek gerektiği söylenebilir.
Borçlu kişi geçimini gerçekleştirmiş olduğu sanat veya mesleki faaliyetler sonucunda kazanıyor ise bu faaliyetleri gerçekleştirirken kullandığı eşyaları(sermaye ağırlıklı olmayan) haczedilemez. Örnek olarak bir bakkalın hesap makinesi, muhasebecinin bilgisayarı, güzellik merkezindeki koltuklar gibi eşyalar haczedilemez.
4-EDECEĞİ BİR SÜT VEREN MANDASI VEYA İNEĞİ VEYAHUT ÜÇ KEÇİ VEYA KOYUNU VE BUNLARIN ÜÇ AYLIK YEM VE YATAKLIKLARI HACZEDİLEMEZ.
5-BORÇLUNUN VE AİLESİNİN İKİ AYLIK YİYECEK VE YAKACAKLARI VE BORÇLU ÇİFTÇİ İSE GELECEK MAHSÜL İÇİN LAZIM OLAN TOHUMLUĞU HACZEDİLEMEZ.
6- BORÇLU BAĞ, BAHÇE VEYA MEYVA VEYA SEBZE YETİŞTİRİCİSİ İSE KENDİSİNİN VE AİLESİNİN GEÇİMİ İÇİN ZARURİ OLAN BAĞ BAHÇE VE BU SANAT İÇİN LÜZUMLU BULUNAN ALAT VE EDEVAT , GEÇİMİ HAYVAN YETİŞTİRMEYE MÜNHASIR OLAN BORÇLUNUN KENDİSİ VE AİLESİNİN MAİŞETLERİ İÇİN ZARURİ OLAN MİKTARI VE BU HAYVANLARIN ÜÇ AYLIK YEM VE YATAKLIKLARI,HACZEDİLEMEZ.
7- HACZOLUNMAMAK ÜZERE TESİS EDİLMİŞ OLAN KAYDI HAYATLA İRATLAR HACZEDİLEMEZ.
Burada anlatılmak istenen husus ömür boyu gelirler ve ölünceye kadar bakma sözleşmesi ile kararlaştırılan alacakların devri taraflarca yasaklanmış ise bu gelirler haczedilemez.
8- BİR MUAVENET SANDIĞI VEYA CEMİYETİ TARAFINDAN HASTALIK, ZARURET VE ÖLÜM GİBİ HALLERDE BAĞLANAN MAAŞLAR HACZEDİLEMEZ.
Burada önemli olan husus bu gibi kurumların yapmış olduğu yardımların maaş şeklinde bağlanması gerektiğidir. Şayet maaş niteliğinde olmayan yardımların haczedilmesini engelleyen bir husus bulunmamaktadır.
9- VÜCUT VEYA SIHHAT ÜZERİNE İKA EDİLEN ZARARLAR İÇİN TAZMİNAT OLARAK MUTAZARRIRIN KENDİSİNE VEYA AİLESİNE TOPTAN VEYA İRAT ŞEKLİNDE VERİLEN VEYA VERİLMESİ LAZIM GELEN PARALAR HACZEDİLEMEZ.
Borçlu kişinin bedeni sağlığına verilen zarar neticesinde borçluya veya ailesine verilen maddi tazminatlar haczedilememektedir. Söz konusu para ile alınan değerlerin de haczi mümkün değildir. Ancak manevi tazminat talepleri bu hususa dahil değildir.
10- BORÇLUNUN HALİNE MÜNASİP EVİ HACZEDİLEMEZ.
Borçlunun haline münasip evinin haczedilemezliği ile ilgili yazımızı okuyarak bu hususta ayrıntılı akademik bilgiye erişebilirsiniz.
11- ÖĞRENCİ BURSLARI HACZEDİLEMEZ.
12- AŞAĞIDA SAYILAN MALLARIN KIYMETİNİN FAZLA OLMASI DURUMUNDA BU MALLAR SATILIR VE BORÇLUNUN HALİNE UYGUN BİR EŞYA ALABİLECEK KISMI KENDİSİNE BIRAKILIR.
Her ne kadar yukarıda anlatılanlar neticesinde haczedilemez olarak sayılan eşyaların durumun özelliklerine göre borçlunun kullanımı için gereğinden fazla değerli olarak tespit edilmesi durumlarındao ürünlerin satılarak borçlunun yaşam standartlarını düşürmeyecek ürünü alabilecek kısmı ona bırakılarak geriye kalan miktarı alacaklıya verilebilmektedir. Belirtilen bu eşyalar; (1)bedeni çalışmaya dayalı mesleki faaliyetlerde mesleği sürdürmek için gerekli olan eşyalar,(2)çiftçi veya sanat ve meslek erbabının geçimi için faaliyetlerinde gerekli olan eşyalar,(3)borçlu bağ bahçe işi ile ilgileniyorsa faaliyetleri için gerekli olan eşyalar ve (4)borçlunun haline münasip evidir.
13- BORCUN KAYNAĞI AŞAĞIDA SAYILAN EŞYALARIN BEDELİNDEN KAYNAKLANIYORSA BU EŞYALAR HACZEDİLEBİLMEKTEDİR.
Eğer borcun kaynağı yukarıda sayılmış bulunan; (1)bedeni çalışmaya dayalı mesleki faaliyetlerde mesleği sürdürmek için gerekli olan eşyalar, (2)borçlu evinde yaşamı idare ettirebilmesi için lüzumlu olan eşyalar, (3)çiftçi veya sanat ve meslek erbabının geçimi için faaliyetlerinde gerekli olan eşyalar, (4)borçlu ve ailesinin idareleri için lüzumlu ise tercih edecekleri bir süt veren mandası veya ineği veyahut üç keçi veya koyunu ve bunların üç aylık yem ve yataklıkları, (5)borçlu bağ bahçe işi ile ilgileniyorsa faaliyetleri için gerekli olan eşyalar ve (6)borçlunun haline münasip evi ise bu mallar haczedilebilmektedir.
KISMEN HACZEDİLEBİLEN MAL VE HAKLAR
Maaşlar,ödenekler,ücretler,intifa hakları ve hasılatı, mahkeme kararına dayanmayan nafakalar, sigortalar veya emekli sandığından alınan iratların ¼’ünden az olmamak kaydıyla borçlunun geçiimini sağlayabilmesi için gerekli olacak miktara göre haczedilecek bedel belirlenir. Ancak işlerin aylık ücretlerinin ¼’ünden fazlası haczedilememektedir. Emekli maaşları da haczedilememektedir.
- Borçlunun haczedilmemesi gereken bir malının haczedilmesi durumunda kural olarak haczi öğrendiği tarihten itibaren 7 gün içerisinde icra mahkemesine şikayet yoluna gidilmesi gerekmektedir.
Her ne kadar haczedilemeyen mal ve haklar ile ilgili yukarıda gerekli açıklamaları yapmaya çalışmış olsak da durumun özelliklerine göre bir malın haczedilebilir olma ihtimalinin olması sebebiyle durumla ilgili ayrıntılı bilgiye ulaşmak için Kocaeli İli, İzmit İlçesinde bulunun ofisimizi ziyaret ederek veya iletişim numaramızdan bizi arayarak, mesaj atarak hukuki destek alabilirsiniz.